پوشه دکمه دار PKHT A4 (3.400 تومان)
سیاه قلم، تکنیکی با قدمتی طولانی و اصالت، یکی از محبوب ترین سبک ها در عرصه ی هنر های تجسمی به شمار می رود. این هنر با تکیه بر پایه اصلی خود یعنی سایه و روشن ها و جزئیات خلق شده با ابزارات هنری مختلف، آثاری خیره کننده و ماندگار بر جای می گذارد.
در این مقاله، قصد داریم شما را به دنیای هنر سیاه قلم راهنمایی کنیم و با معرفی ابزار و مواد اولیه ی مورد نیاز، مسیر ورود شما به این عرصه را هموار سازیم. فرقی نمی‌کند یک هنرمند حرفه ای باشید یا فرد تازه کار مشتاق به یادگیری، این راهنما به شما کمک می کند تا با شناخت درست وسایل مورد نیاز، مسیری آسان در دنیای سیاه قلم آغاز کنید.
سیاه قلم چیست؟
سیاه قلم یکی از تکنیک های نقاشی و طراحی است که در آن از مداد کنته یا ذغال برای ایجاد سایه روشن ها و جزئیات هنری روی کاغذ استفاده می شود. این تکنیک قدمت زیادی دارد و در آثار هنرمندان مختلف در سراسر جهان دیده می شود.
تاریخچه سیاه قلم
ریشه های تاریخی سیاه قلم را می توان در نقاشی های دیواری غارنشینان و تمدن های باستانی مانند مصر جستجو کرد. در آن دوران، از ذغال، خاکستر و سنگ برای ترسیم اشکال و خطوط روی سطوح مختلف استفاده میشد. با گذشت زمان، این هنر تکامل یافت و هنرمندان از ابزارهای مختلفی مانند مداد، قلمو و حتی سوزن های مخصوص طراحی برای خلق آثار ظریف تر و دقیق تر استفاده کردند.
در دوران قرون وسطی، سیاه قلم در اروپا به محبوبیت زیادی رسید و برای خلق تصاویر مذهبی، پرتره ها و مناظر مورد استفاده قرار گرفت. هنرمندانی مانند آلبرشت دورر و لئوناردو داوینچی از این هنر برای خلق شاهکار هایی استفاده کردند که هنوز هم مورد تحسین جهانیان قرار می گیرند.
در دوران مدرن، سیاه قلم همچنان مورد استفاده هنرمندان در سراسر جهان قرار می گیرد. از این هنر برای خلق طیف وسیعی از آثار، از جمله پرتره ها، مناظر، طبیعت و حتی هنر های انتزاعی استفاده می شود.
تکنیک های نقاشی سیاه قلم
ایجاد یک اثر سیاه قلم زیبا، حاصل به کارگیری ماهرانه تکنیک های مختلف یک هنرمند ماهر است. از جمله این تکنیک ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
هاشور زنی: با ایجاد خطوط موازی و نزدیک به هم، هنرمند سایه روشن و عمق را به اثر خود می بخشد. تراکم و جهت هاشور ها، میزان تیرگی و جهت نور را تعیین می کند. هاشور زنی، آسان ترین و پایه ای ترین تکنیک در هنر سیاه قلم به حساب می آید.
محو کردن: برای ایجاد سایه روشن های نرم و یکدست، از ابزارهای مختلفی همچون محو کن برای پخش و ترکیب خطوط استفاده می شود. محو کردن نیز مانند دیگر تکنیک های سیاه قلم نیازمند تمرین و پشتکار است.
بافت سازی: هنرمند با استفاده از تکنیک های مختلف، می تواند بافت های گوناگون، مانند بافت پوست، سنگ یا پارچه و … را در اثر خود شبیه سازی کند. هنرمندی که بتواند این مهارت را در اثر هنری خود پیاده کند میتواند هر نوع موضوع با هر شکل و حالتی را طراحی کند.
وسایل مورد نیاز سیاه قلم
نقاشی سیاه قلم نیز مانند بسیاری از هنر های دیگر، نیازمند داشتن ابزار های مخصوص و حرفه ای است تا بتوان آثاری زیبا و چشم نواز به جا گذاشت. در ادامه به بررسی برخی از مهم ترین وسایل مورد نیاز سیاه قلم میپردازیم:
مداد کنته
مداد کنته از گرافیت و خاک رس به نسبت های مختلف ساخته می شود و در درجه های سختی گوناگون (از 1B تا 9H) موجود هستند. هرچه عدد B بیشتر باشد، مداد نرم تر و تیره تر است و هرچه عدد H بیشتر باشد، مداد سخت تر و روشن تر خواهد بود. انتخاب مداد مناسب به نوع اثر و تکنیک مورد نظر شما در نقاشی سیاه قلم بستگی دارد.
زغال
زغال که از چوب سوخته تهیه می شود، برای ایجاد خطوط سیاه و پررنگ و سایه روشن های قوی کاربرد دارد. زغال در دو نوع فشرده و فشرده نشده عرضه می شود که نوع فشرده برای ایجاد خطوط ظریف تر و نوع فشرده نشده برای خطوط ضخیم تر و تیره تر مناسب است. از معروف ترین نوع زغال های به زغال انگور و ذغال فشرده شده که در مغز مداد ها استفاده میشود، میتوان اشاره کرد.
کاغذ
انتخاب کاغذ مناسب، نقشی کلیدی در خلق یک اثر سیاه قلم ظریف و ماندگار دارد. کاغذ باید ضخیم باشد تا بتواند وزن و رطوبت مداد کنته و ذغال را به خوبی تحمل کند. کاغذ های نازک در اثر تماس با مداد و ذغال ممکن است پاره یا چروک شوند. کاغذهای با بافت خیلی صاف نیز، جزئیات ظریف را به خوبی نمایش نمی دهند و در مقابل، کاغذ های با بافت خیلی زبر، باعث ایجاد خطوط ناخواسته و ناهمواری در اثر می شوند. کاغذ با بافت کمی دانه دار، ایده آل برای سیاه قلم است. در بازار، کاغذ های مخصوص سیاه قلم با برندهای مختلف ایرانی و خارجی موجود هستند. این کاغذ ها از نظر ضخامت، بافت و رنگ برای سیاه قلم بهینه شده اند و انتخابی ایده آل برای هنرمندان حرفه ای هستند.
ابزار های جانبی در سیاه قلم
تمام آنچه در بالاتر گفته شد، فقط بخشی از مهم ترین و اصلی ترین ابزارات هنر سیاه قلم هستند. یا انی حال ابزارهای دیگری نیز برای بهبود کار و ایجاد آثاری دقیق تر وجود دارد:
- محو کن: از محو کن برای محو کردن خطوط و ایجاد سایه روشن‌های ظریف و با دقت بالا به کار می رود. محو کن های مختلفی مانند محو کن نوک تیز، محو کن استوانه ای و محو کن کاغذی برای استفاده در نقاشی سیاه قلم مورد استفاده قرار میگیرد.
- کاتر: از کاتر برای کوتاه کردن و فرم دادن نوک مداد کنته و ذغال استفاده می شود. استفاده از کاتر نیز، نیازمند داشتن هنر و دقت است، چرا که با نداشتن مهارت کافی به مداد و زغال آسیب میرسد.
- گام (خمیر پاک کن): از گام (خمیر پاک کن) برای پاک کردن اشتباهات و خطوط اضافی بدون آسیب رساندن به بافت کاغذ استفاده میشود.
- اسفنج: از اسفنج یا پنبه برای پخش کردن ذغال و ایجاد سایه روشن های ملایم و یکنواخت استفاده می شود.
- فرچه: فرچه های مویی نرم برای پاک کردن ذغال اضافی و تمیز کردن سطح کار کاربرد دارند.
- تخته شاسی: تخته شاسی برای ثابت نگه داشتن کاغذ حین کار و جلوگیری از چروک شدن آن استفاده می شود.
- اسپری فیکس کننده: اسپری فیکس کننده برای تثبیت نهایی نقاشی سیاه قلم و جلوگیری از پخش شدن ذغال و مداد به کار می رود. هنگامی که کار هنرمند با اثر هنری تمام میشود، از اسپری فیکس کننده برای اتمام کار و دادن ثبات برای پایداری به کار استفاده میشود.
سیاه قلم هنری است از ترکیب زیبایی شناسی و سادگی. تمامی هنرمندان در سبک سیاه قلم میتوانند اثر هنری خیره کننده را تنها با تعداد ابزار کمی خلق کنند. اما داشتن یک رنگ و تعداد ابزارات کمتر بدین معنی نیست که یاد گرفتن این هنر، آسان است. سیاه قلم کاران، این هنر را در طی سالیان سال و با تمرین و تلاش مستمر به دست آورده اند. برای خرید لوازم مورد نیاز سیاه قلم و دیگر لوازم هنری، میتوانید به بانک لوازم تحریر ایران مراجعه کنید.
